Chi phí Logistics là gì? Các yếu tố cấu thành và thực trạng hiện nay

Trong thời đại toàn cầu hóa, logistics ngày càng được xem là lĩnh vực đóng vai trò vô cùng quan trọng trong chuỗi cung ứng, tác động trực tiếp đến ngân sách kinh doanh, hoạt động của công ty, doanh nghiệp. Trong đó, các yếu tố về chi phí logistics chính là tổng chi phí phát sinh trong quá trình vận chuyển, lưu trữ và quản lý hàng hóa từ nơi sản xuất đến tay người tiêu dùng. Bài viết này sẽ đi sâu vào tìm hiểu chi tiết về khái niệm chi phí logistics, các yếu tố cấu thành và thực trạng hiện nay của nó.

Chi phí Logistics là gì? Vai trò của chi phí Logistics

Chi phí Logistics là gì?

Chi phí Logistics là gì? Chi phí logistics là toàn bộ chi phí phát sinh trong quá trình lưu thông hàng hóa từ nơi sản xuất đến nơi tiêu thụ, bao gồm chi phí vận chuyển, kho bãi, bảo hiểm, nhân công, quản lý và các chi phí khác.

Nói cách khác, chi phí logistics không chỉ đơn thuần là phí vận chuyển mà còn bao gồm cả ngân sách cho các công việc: Quản lý, lưu trữ và các quy trình liên quan đến hàng hóa từ khâu nhập nguyên liệu để sản xuất cho đến khi sản phẩm đến tay người tiêu dùng cuối cùng.

Và để hiểu rõ hơn về hoạt động Logistic nói riêng và ngành vận tải nói chung, bạn đọc có thể tham khảo bài viết: Vận tải (Transport) là gì? Vai trò trong Logistics và các phương thức

Vai trò của chi phí Logistic

Chi phí logistics đóng vai trò quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến giá thành sản phẩm và lợi nhuận của doanh nghiệp. Trong môi trường kinh doanh cạnh tranh gay gắt hiện nay, việc kiểm soát tốt chi phí logistics là yếu tố then chốt quyết định sự thành bại của các doanh nghiệp, cụ thể:

• Thứ nhất, chi phí logistics tác động mạnh mẽ đến lợi nhuận. Theo nhiều nghiên cứu cho thấy, cứ giảm 1% chi phí logistics thì lợi nhuận của doanh nghiệp có thể tăng từ 5-10%. Nguyên nhân là vì chi phí logistics chiếm tỷ trọng khá lớn, trung bình khoảng 21% giá bán sản phẩm, trong khi lợi nhuận chỉ ở mức 4%. Do đó, việc cắt giảm chi phí logistics sẽ giúp doanh nghiệp gia tăng đáng kể lợi nhuận.
• Thứ hai, chi phí logistics là một thành phần quan trọng cấu thành nên giá thành sản phẩm. Chi phí logistics càng cao thì giá bán sản phẩm càng đắt đỏ, làm giảm sức cạnh tranh trên thị trường Ngược lại, tối ưu hóa chi phí logistics giúp hạ giá thành, tăng khả năng tiếp cận khách hàng và mở rộng thị phần. Ví dụ khi chi phí vận chuyển giảm, doanh nghiệp có thể chào mức giá cạnh tranh hơn so với đối thủ.
• Thứ ba, mức độ kiểm soát chi phí logistics phản ánh năng lực quản trị của doanh nghiệp. Một doanh nghiệp quản lý tốt chi phí logistics, biết cách cắt giảm các khoản lãng phí, tối ưu quy trình sẽ thể hiện trình độ quản lý, điều hành chuyên nghiệp. Điều này không chỉ cải thiện hiệu quả tài chính mà còn nâng cao uy tín, thương hiệu của doanh nghiệp trên thị trường.

Tóm lại, việc tối ưu chi phí logistics có ý nghĩa sống còn đối với mọi doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh. Nó vừa là thước đo hiệu quả hoạt động, vừa là công cụ cạnh tranh đắc lực. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, áp lực cạnh tranh gay gắt, việc quản trị tốt chi phí logistics sẽ giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực nội tại, phát triển bền vững và vươn xa trên thị trường.

Xem thêm: Dịch vụ vận chuyển hàng hóa toàn quốc Vận Tải Lefo

Phân loại chi phí Logistics

Chi phí logistics được phân loại như thế nào? Có nhiều cách phân loại chi phí logistics như dựa theo chức năng hoạt động, tính chất phát sinh, khả năng kiểm soát, mối quan hệ với đối tượng chịu phí,… Dưới đây là một số loại chi phí chính:

Chi phí vận chuyển

Chi phí vận chuyển thường chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng chi phí logistics, dao động từ 50-70% tùy thuộc vào ngành nghề, phương thức vận chuyển. Chi phí vận chuyển bao gồm:

• Chi phí nhiên liệu, năng lượng như xăng dầu, điện…
• Chi phí khấu hao phương tiện ô tô, tàu thuyền, máy móc…
• Chi phí nhân công trực tiếp: lương, thưởng, bảo hiểm của lái xe, áp tải…
• Chi phí dịch vụ thuê ngoài: phí cầu đường, bến bãi, nâng hạ container, dịch vụ cho thuê xe tải…
• Chi phí khác: bảo dưỡng, sửa chữa phương tiện, đăng kiểm, bảo hiểm, phạt vi phạm giao thông…

Chi phí kho bãi

Chi phí kho bãi phát sinh từ hoạt động lưu trữ, bảo quản hàng hóa, bao gồm:

• Chi phí khấu hao kho, bãi bao gồm nhà kho, kệ, giá, xe nâng…
• Chi phí vận hành kho bao gồm điện, nước, bảo trì, vệ sinh, an ninh, phòng chống cháy nổ…
• Chi phí nhân công bao gồm lương thưởng, bảo hiểm của thủ kho, nhân viên bốc xếp…
• Chi phí dịch vụ thuê ngoài bao gồm thuê kho, bãi, dịch vụ đóng gói, gia công…
• Chi phí hao hụt bao gồm hao hụt tự nhiên, mất mát do bảo quản…

Chi phí bảo hiểm

Bảo hiểm hàng hóa nhằm giảm thiểu tổn thất do rủi ro trong quá trình vận chuyển, lưu kho như mất mát, hư hỏng, cháy nổ, thiên tai… Chi phí bảo hiểm phụ thuộc vào giá trị hàng hóa, mức độ rủi ro, phạm vi bảo hiểm. Thông thường phí bảo hiểm hàng hóa dao động từ 0,1-0,5% giá trị lô hàng. Đặc biệt, khi vận chuyển hàng hóa Bắc Nam hoặc xuất nhập khẩu, chi phí bảo hiểm này thường là bắt buộc vì trong quá trình di chuyển sẽ dễ gặp nhiều rủi ro, hư hỏng hàng hóa.

Chi phí nhân công

Chi phí nhân công trong logistics là chi phí trả cho các nhân viên thực hiện các nghiệp vụ như lập kế hoạch, điều phối vận tải, quản lý kho, mua hàng, làm thủ tục xuất nhập khẩu… Đây là chi phí cố định, phụ thuộc vào số lượng, chất lượng nhân sự và mức lương, phụ cấp của công ty.

Chi phí quản lý

Chi phí quản lý logistics bao gồm các chi phí phục vụ cho bộ phận quản lý như lương quản lý, văn phòng phẩm, khấu hao trang thiết bị, tập huấn, hội thảo, công tác phí… Tương tự chi phí nhân công, chi phí quản lý phụ thuộc vào quy mô, mô hình tổ chức bộ máy quản lý logistics của doanh nghiệp.

Chi phí khác

Ngoài các chi phí chính trên, hoạt động logistics còn phát sinh một số chi phí khác như:

• Phí ngân hàng: phí chuyển tiền, mở L/C, bảo lãnh…
• Phí môi giới: hoa hồng cho các đại lý vận tải, giao nhận, kho vận…
• Phí tư vấn: thuê các công ty tư vấn về giải pháp logistics, thuế, hải quan…
• Chi phí hội chợ, triển lãm, quảng cáo, tiếp thị…

Xem thêm: Vận chuyển hàng hóa liên tỉnh 6 tuyến toàn quốc & bảng giá 2024

Các thành phần cấu thành chi phí Logistics

Các thành phần nào cấu thành chi phí Logistics? Chi phí vận tải, chi phí cơ hội vốn cho hàng tồn trữ và chi phí bảo quản hàng hóa là 3 thành phần chính cấu thành nên chi phí logistics. Tùy theo đặc thù ngành nghề, quy mô và phương thức hoạt động, các doanh nghiệp sẽ có cơ cấu chi phí logistics khác nhau.

Bạn đọc có thể tham khảo thêm bài viết: Các thuật ngữ trong Logistics đầy đủ, thông dụng nhất hiện nay

Chi phí vận tải

Chi phí vận tải (C3) là chi phí vận tải bao gồm tất cả các khoản chi liên quan đến việc di chuyển, lưu thông và phân phối hàng hóa từ nơi sản xuất đến thị trường tiêu thụ. Các chi phí này gồm:

• Chi phí nhiên liệu, năng lượng cho phương tiện vận chuyển.
• Chi phí khấu hao, bảo dưỡng, sửa chữa phương tiện.
• Lương, thưởng, bảo hiểm cho lái xe, nhân viên áp tải.
• Phí cầu đường, bến bãi, nâng hạ container.
• Phí thuê đơn vị vận tải khác (nếu có).

Chi phí vận tải thường chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng chi phí logistics, dao động từ 30% đến 60% tùy theo ngành hàng, phương thức vận chuyển. Đây là khoản chi phí có ảnh hưởng trực tiếp và mạnh mẽ nhất đến giá thành sản phẩm cuối cùng. 

Mức chi phí vận tải phụ thuộc vào nhiều yếu tố như khoảng cách địa lý, thời gian vận chuyển, khối lượng và giá trị hàng hóa. Thông thường, hàng hóa có kích thước lớn, giá trị cao và cần vận chuyển đường dài sẽ phát sinh chi phí vận tải lớn hơn so với hàng hóa nhỏ gọn, giá trị thấp và vận chuyển cự ly ngắn.

Chi phí cơ hội vốn cho hàng tồn trữ

Chi phí cơ hội vốn cho hàng tồn trữ (C4) là khoản lợi nhuận tối thiểu mà doanh nghiệp có thể thu được nếu đầu tư số vốn bị chiếm dụng trong hàng tồn kho vào một cơ hội đầu tư khác có lãi suất không thấp hơn.

Trong bối cảnh nhu cầu tiêu dùng tăng cao như hiện nay, các doanh nghiệp thường phải dự trữ một lượng hàng hóa nhất định để đáp ứng kịp thời đơn hàng của khách hàng. Tuy nhiên, việc tồn trữ hàng hóa quá nhiều cũng gây lãng phí, chiếm dụng vốn lưu động. Do đó, chi phí cơ hội vốn cho hàng tồn trữ đang chiếm một tỷ trọng đáng kể trong tổng chi phí hàng tồn kho của doanh nghiệp.

Chi phí bảo quản hàng hóa

Chi phí bảo quản hàng hóa (C5) bao gồm:

• Chi phí thuê kho, bãi để lưu trữ hàng hóa.
• Chi phí vận chuyển hàng hóa ra vào kho.
• Chi phí nhân công cho việc sắp xếp, kiểm kê, bảo dưỡng hàng trong kho.
• Chi phí khấu hao kho, kệ, giá, thiết bị xếp dỡ.
• Chi phí điện, nước, bảo trì, vệ sinh kho.
• Chi phí bảo hiểm hàng hóa.
• Chi phí hao hụt hàng hóa do tự nhiên và bảo quản.

Việc bảo quản hàng hóa đặt ra nhiều thách thức cho doanh nghiệp trong việc tối ưu hóa không gian lưu trữ, giảm thiểu hao hụt và duy trì chất lượng hàng hóa ở trạng thái tốt nhất. Đây cũng là một khoản chi phí tương đối lớn, có xu hướng tăng lên khi quy mô hoạt động của doanh nghiệp mở rộng.

Công thức tính chi phí Logistics

Chi phí Logistics được tính theo công thức nào? Để định giá sản phẩm hợp lý và bảo đảm khả năng sinh lời, doanh nghiệp cần xác định mức giá bán cao hơn tổng chi phí. Công thức sau đây thường được sử dụng để tính toán chi phí logistics, một yếu tố quan trọng trong cơ cấu giá thành:

G ≥ C1 + C2 + C3 + C4 + C5

Các thành phần chi phí được diễn giải như sau:

• C1 – Giá thành sản xuất: Đây là chi phí nền tảng để tạo ra sản phẩm, là cơ sở để xác định giá xuất xưởng.
• C2 – Chi phí marketing: Bao gồm toàn bộ các khoản đầu tư cho quảng cáo, xây dựng thương hiệu và các hoạt động xúc tiến bán hàng nhằm thu hút khách hàng tiềm năng.
• C3 – Chi phí vận chuyển: Phát sinh trong quá trình di chuyển hàng hóa từ địa điểm sản xuất đến các điểm phân phối, bán lẻ.
• C4 – Chi phí cơ hội: Của vốn bị chiếm dụng trong hàng tồn kho.
• C5 – Chi phí bảo quản: Gồm các khoản như tiền thuê kho, chi phí cho việc kiểm tra, bảo dưỡng và duy trì hàng hóa trong điều kiện tối ưu.

Từ đó, ta có thể rút gọn công thức tính chi phí logistics (Clog) như sau:

Thực trạng chi phí logistics hiện nay

Thực trạng chi phí logistics hiện nay như thế nào? Theo báo cáo chỉ số hiệu quả logistics (LPI – Logistics Performance Index) của Ngân hàng Thế giới năm 2021, Việt Nam xếp hạng 39 trên 160 quốc gia, tăng 25 bậc so với năm 2016. Tuy nhiên, chi phí logistics của Việt Nam vẫn ở mức cao so với các nước trong khu vực và trên thế giới:

• Chi phí logistics của Việt Nam chiếm khoảng 20,9% GDP, cao hơn mức trung bình 14% của thế giới. Trong khi đó, tỷ lệ này ở Singapore là 8%, Thái Lan 15%, Malaysia 13%.
• Chi phí vận tải chiếm tỷ trọng lớn nhất, khoảng 50-60% tổng chi phí logistics. Nguyên nhân chủ yếu là do chất lượng kết cấu hạ tầng giao thông chưa đồng bộ, tỷ lệ đường bộ chất lượng cao còn thấp.
• Chi phí kho bãi, xếp dỡ chiếm khoảng 20-25%. Việt Nam hiện chưa có nhiều trung tâm logistics hiện đại, quy mô lớn. Công nghệ tự động hóa trong kho hàng còn hạn chế.
• Các chi phí khác như thủ tục hành chính, hải quan, thuế, phí còn rườm rà, thiếu minh bạch, gây tốn kém cho doanh nghiệp.

Có thể thấy, ngành logistics Việt Nam đang gặp nhiều thách thức cần vượt qua:

• Nhiều doanh nghiệp chưa nhận thức đầy đủ vai trò của chi phí logistics, coi logistics chỉ là hoạt động hỗ trợ vận chuyển. Theo khảo sát, 70% doanh nghiệp cho rằng chi phí logistics đang cao, đặc biệt là chi phí vận tải.
• Hạ tầng giao thông chưa đồng bộ, đường sắt, đường biển, cảng biển còn hạn chế. Giao thông đường bộ hay ùn tắc. Vận tải đa phương thức chưa phổ biến.
• Quản lý logistics còn rời rạc, chưa kết nối chặt chẽ giữa các khâu. Phần lớn là doanh nghiệp vừa và nhỏ, năng lực cạnh tranh hạn chế.
• Vận tải đường sắt, đường biển chi phí thấp nhưng chậm. Vận tải hàng không đắt đỏ, chưa phổ biến. Vận tải đa phương thức mới manh nha.

Chi phí logistics cao đang là một rào cản lớn, làm giảm năng lực cạnh tranh của hàng hóa, dịch vụ Việt Nam. Nhiều doanh nghiệp buộc phải cắt giảm lợi nhuận để duy trì giá bán. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải có các giải pháp tối ưu hóa chi phí logistics một cách bài bản, đồng bộ và hiệu quả.

Xem thêm: Bảng giá cước vận chuyển hàng hóa đường bộ mới nhất 2024

Các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí Logistics

Những yếu tố nào ảnh hưởng đến chi phí Logistics? Chi phí logistics chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khách quan và chủ quan. Có thể chia thành 2 nhóm chính là yếu tố bên trong và yếu tố bên ngoài doanh nghiệp.

Yếu tố nội tại

Những yếu tố nội tại ảnh hưởng đến chi phí logistics bao gồm:

• Quy mô hoạt động: Doanh nghiệp có quy mô càng lớn thì càng có lợi thế kinh tế nhờ quy mô, giúp giảm chi phí đơn vị. Ngược lại doanh nghiệp nhỏ thường có chi phí cao hơn.
• Ngành nghề, lĩnh vực kinh doanh: Mỗi ngành có đặc thù riêng về sản phẩm, yêu cầu bảo quản, tần suất giao hàng, lead time… nên chi phí logistics cũng khác nhau. Ví dụ ngành thực phẩm tươi sống có chi phí cao hơn hàng tiêu dùng.
• Phương thức tổ chức hoạt động logistics: Doanh nghiệp lựa chọn tự thực hiện hay thuê ngoài dịch vụ logistics sẽ có cơ cấu chi phí khác nhau. Việc tận dụng được lợi thế của đơn vị cung cấp dịch vụ sẽ giúp tối ưu chi phí.
• Trình độ quản lý, điều hành logistics: Đội ngũ quản lý có chuyên môn cao, am hiểu thị trường, vận dụng tốt các công cụ quản trị sẽ giúp cắt giảm chi phí logistics.
• Mức độ ứng dụng công nghệ: Các giải pháp công nghệ hiện đại như hệ thống quản lý kho, quản lý vận tải, định vị, tối ưu tuyến đường, dự báo nhu cầu… giúp tự động hóa, nâng cao năng suất lao động logistics.

Yếu tố ngoại cảnh

Ngoài yếu tố nội tại, yếu tố ngoại cảnh cũng tác động không nhỏ đến chi phí logistics. Cụ thể:

• Chính sách, pháp luật của nhà nước: Các quy định về thuế, phí, kiểm tra chuyên ngành, thủ tục hành chính… ảnh hưởng trực tiếp đến chi phí logistics. Ví dụ thuế xăng dầu, phí cầu đường, phí sử dụng cảng biển…
• Kết cấu hạ tầng giao thông: Chất lượng đường bộ, đường sắt, cảng biển, sân bay quyết định tốc độ, an toàn và chi phí lưu thông hàng hóa. Ví dụ đường xá xuống cấp làm tăng chi phí bảo dưỡng, sửa chữa phương tiện.
• Sự phát triển của ngành dịch vụ logistics: Số lượng, chất lượng các nhà cung cấp dịch vụ như vận tải, kho bãi, giao nhận… sẽ tác động đến giá cả, mức cạnh tranh của thị trường. Các đơn vị càng nhiều, càng có uy tín thì càng có lợi cho doanh nghiệp sử dụng dịch vụ.
• Biến động giá cả thị trường: Sự thay đổi của giá xăng dầu, điện nước, lãi suất, tỷ giá… cũng ảnh hưởng không nhỏ đến chi phí đầu vào của hoạt động logistics.

Giải pháp giảm chi phí Logistics

Tối ưu hóa tuyến đường vận chuyển

Để tối ưu hóa tuyến đường vận chuyển, doanh nghiệp cần:

• Xác định vị trí, công suất tối ưu của các điểm giao nhận, trung chuyển hàng hóa dựa trên phân tích lưu lượng, tần suất giao hàng, địa điểm khách hàng, nhà cung cấp.
• Xây dựng lộ trình, tuyến đường vận chuyển ngắn nhất, tiết kiệm nhiên liệu nhất. Sử dụng phần mềm tối ưu tuyến đường, lập kế hoạch định tuyến hiệu quả.
• Lựa chọn phương thức vận tải phù hợp với từng loại hàng hóa, địa hình, quãng đường vận chuyển. Kết hợp đa phương thức vận tải để tận dụng ưu thế riêng.

Áp dụng công nghệ vào quản lý

Áp dụng công nghệ thông tin vào quản lý là một giải pháp hiệu quả để tối ưu hóa chi phí logistics. Doanh nghiệp cần:

• Tin học hóa các quy trình nghiệp vụ logistics như lập kế hoạch, dự báo nhu cầu, mua hàng, quản lý đơn hàng, theo dõi lộ trình vận chuyển, quản lý kho, thanh toán…
• Sử dụng hệ thống quản lý kho WMS để tối ưu hóa sắp xếp, lưu trữ hàng hóa, giảm thời gian tìm kiếm, giảm hao hụt.
• Sử dụng hệ thống quản lý vận tải TMS để lập kế hoạch vận chuyển, theo dõi chuyến xe, đánh giá hiệu quả.
• Ứng dụng công nghệ tự động hóa như RFID, mã vạch, kho thông minh, xe tự hành… để giảm nhân công thủ công.

Xây dựng kho bãi hợp lý

Để tối ưu hóa hệ thống kho bãi, doanh nghiệp cần:

• Bố trí vị trí kho gần trung tâm sản xuất, tiêu thụ và thuận tiện cho việc kết nối giao thông. Quy hoạch kho theo mô hình hub-and-spoke.
• Thiết kế bố trí kho hợp lý, phân chia khu vực lưu trữ phù hợp với đặc tính hàng hóa, đảm bảo an toàn, dễ thao tác và giảm di chuyển.
• Áp dụng các phương pháp quản lý tồn kho tiên tiến như JIT, Kanban, VMI… để giảm lượng hàng tồn kho và giải phóng vốn lưu động.
• Tự động hóa các hoạt động trong kho như sử dụng băng chuyền, xe nâng tự động, kệ để hàng thông minh… giúp tăng năng suất xếp dỡ và giảm sai sót.

Đa dạng hóa phương thức vận chuyển

Đa dạng hóa phương thức vận chuyển là một giải pháp hiệu quả để tối ưu hóa chi phí logistics. Doanh nghiệp cần kết hợp các phương thức vận tải như đường bộ, đường thủy, đường sắt và đường hàng không. Đồng thời, nghiên cứu và lựa chọn phương thức phù hợp với từng loại hàng hóa và tuyến đường. Ngoài ra nên liên kết với các đối tác vận tải và tận dụng ưu thế của họ để giảm chi phí tăng lợi nhuận.

Tối ưu hóa quy trình làm việc

Tối ưu hóa quy trình làm việc là chìa khóa để giảm chi phí logistics và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Bằng cách rà soát và cải tiến quy trình, tiêu chuẩn hóa quy trình làm việc và đầu tư vào đào tạo nhân sự, doanh nghiệp không chỉ tiết kiệm được chi phí mà còn nâng cao chất lượng dịch vụ, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của khách hàng.

Trên đây là toàn bộ những thông tin về chi phí Logistics và các thành phần, thực trạng do Vận tải Lefo tổng hợp và chia sẻ, hy vọng sẽ hữu ích cho bạn đọc. Chi phí logistics là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. Hiểu rõ các yếu tố cấu thành và thực trạng hiện nay của chi phí logistics sẽ giúp bạn đưa ra những quyết định tối ưu hóa chi phí, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh. 

Nếu bạn đang tìm kiếm một đơn vị vận tải uy tín để hỗ trợ công việc kinh doanh của mình, Vận tải Lefo luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn. Với đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp, hệ thống kho bãi hiện đại và dịch vụ khách hàng tận tâm, chúng tôi cam kết mang đến cho bạn những giải pháp vận chuyển tối ưu và hiệu quả. Liên hệ ngay số hotline 09.69.69.69.80 để được tư vấn cụ thể và tận tình nhé.