Logistics xanh là gì? Vai trò, tiêu chí đánh giá và giải pháp

Hiện nay, logistics xanh đang trở thành xu hướng tất yếu trong chuỗi cung ứng toàn cầu, giúp doanh nghiệp gia tăng sức cạnh tranh và phát triển bền vững. Trong thực tế, các công ty áp dụng logistics xanh có thể giảm nhiều chi phí vận hành nhờ tiết kiệm nhiên liệu và tối ưu hóa quy trình phân phối. Bên cạnh đó, với nhu cầu ngày càng cao từ các thị trường phát triển, logistics xanh không chỉ là một điểm cộng mà còn là yêu cầu bắt buộc khi tiếp cận các quốc gia có quy định chặt chẽ về môi trường như châu Âu, Mỹ. Vậy logistics xanh là gì? Vai trò của logistics xanh ra sao? Thực trạng logistics xanh tại Việt Nam và làm sao để áp dụng hiệu quả vào hoạt động kinh doanh? Hãy cùng Vận Tải Lefo tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây.

Tổng quan về logistics xanh

logistics xanh là gì?

Khái niệm logistics xanh là gì? logistics xanh (Green logistics) là khái niệm mô tả mọi nỗ lực, phương án hoặc giải pháp, công nghệ nhằm đo lường và giảm thiểu tác động của các hoạt động logistics đến môi trường.

Mục tiêu của logistics xanh là tối ưu toàn bộ chuỗi cung ứng nhằm giảm tác động xấu của doanh nghiệp, hạn chế chất thải, khí thải ra môi trường, mà không ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh, vận hành của công ty.

Khái niệm logistics xanh này đã được ra đời vào từ giữa những năm 1980, nhằm thúc đẩy sự hợp tác giữa các doanh nghiệp, tổ chức và cộng đồng để cùng nhau phát triển kinh tế bền vững, hướng đến việc bảo vệ môi trường. Bằng cách áp dụng những thiết bị tiên tiến, giải pháp hiện đại vào hoạt động logistics để giảm tình trạng ô nhiễm không khí, tiếng ồn và hạn chế lượng rác thải ra môi trường,…

Tại Việt Nam, bên cạnh các thuật ngữ trong logistics chuyên ngành đã quá phổ biến, thì khái niệm logistics xanh vẫn còn tương đối mới nên chưa có một sự thống nhất về cách hiểu rõ ràng. Trong thực tế, logistics xanh ở nước ta thường được hiểu là: “Hoạt động logistics hướng tới các mục tiêu bền vững, thân thiện và bảo vệ môi trường, giảm tối đa tác động tiêu cực đến môi trường”.

Vai trò của logistics xanh

Với yêu cầu ngày càng cao về vấn đề bảo vệ môi trường và phát triển bền vững, logistics xanh đã trở thành một yếu tố quan trọng, giúp doanh nghiệp quản lý chuỗi cung ứng một cách hiệu quả hơn, giảm thiểu những tác động tiêu cực đến môi trường.

Trong thực tế, các vai trò chính của logistics xanh trong chuỗi cung ứng và hoạt động kinh doanh, vận hành của doanh nghiệp hiện nay được thể hiện qua các yếu tố sau:

1. Giảm thiểu khí CO2, thân thiện với môi trường

logistics xanh giúp giảm đáng kể lượng khí thải CO2 thông qua việc sử dụng các phương tiện chạy bằng năng lượng sạch và các công nghệ động cơ hiện đại có hiệu suất cao. Nhiều công ty, đơn vị vận tải lớn đã đầu tư vào các phương tiện xe bus, xe taxi chạy bằng năng lượng điện nhằm giảm thiểu phát thải ra môi trường.

Ngoài ra, việc tối ưu hóa tuyến đường vận chuyển và áp dụng công nghệ, hệ thống vận tải thông minh cũng giúp giảm ùn tắc giao thông, tiết kiệm nhiên liệu và giảm lượng khí thải, thúc đẩy sự bền vững trong chuỗi cung ứng.

2. Bảo vệ sức khỏe cộng đồng

Việc giảm thiểu lượng khí thải CO2 và các chất ô nhiễm từ phương tiện vận tải không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn cải thiện chất lượng không khí, giảm nguy cơ các bệnh về hô hấp cho con người. Nhờ đó, logistics xanh góp phần tạo nên một môi trường sống lành mạnh hơn cho cộng đồng, đặc biệt là tại những thành phố, trung tâm kinh tế lớn như TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội,…

3. Tối ưu chi phí, nâng cao hiệu quả chuỗi cung ứng, sản xuất, vận chuyển của doanh nghiệp

logistics xanh giúp tối ưu hóa chi phí và cải thiện hiệu quả hoạt động kinh doanh, sản xuất thông qua việc ứng dụng các công nghệ hiện đại, tự động hóa trong quản lý kho bãi, vận chuyển, điều phối hàng hóa. Từ đó, giảm thời gian giao hàng, tối ưu sử dụng nguồn nhân lực và nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp, tiết kiệm đáng kể chi phí logistics, ngân sách.

4. Giảm thiểu rác thải công nghiệp, đẩy mạnh hoạt động tái chế

logistics xanh còn đóng vai trò trong việc giảm thiểu rác thải công nghiệp thông qua các giải pháp tái sử dụng và tái chế. Trong đó, có thể kể đến như các phương thức phổ biến là: Đóng gói bằng vật liệu tự hủy, thùng carton, tái chế nguyên vật liệu, sử dụng nguyên liệu thân thiện môi trường,… giúp giảm sự lãng phí tài nguyên, đồng thời góp phần vào việc xây dựng chuỗi cung ứng bền vững hơn.

5. Nâng cao nhận diện thương hiệu

Khi doanh nghiệp thực hiện các hoạt động logistics xanh, điều này không chỉ thể hiện cam kết đối với môi trường mà còn xây dựng lòng tin với khách hàng và đối tác. Từ đó, tạo sự kết nối giữa doanh nghiệp với người tiêu dùng thông qua xu hướng ủng hộ các thương hiệu thân thiện với môi trường. Điều này thúc đẩy sự gia tăng sự nhận diện thương hiệu và tạo lợi thế cạnh tranh bền vững trên thị trường.

Các tiêu chí và phương châm đánh giá logistics xanh

Để đánh giá một chuỗi cung ứng có đạt tiêu chuẩn logistics xanh và thân thiện với môi trường hay không, thường dựa vào mô hình 2E-3R, bao gồm hai phương châm và ba tiêu chí như sau:

Phương châm 2E:

1. Efficiency (Hiệu quả): Đảm bảo việc cắt giảm tài nguyên đầu vào, tối ưu hóa các nguồn lực và giảm mức tiêu thụ năng lượng.
2. Environment-friendly chain (Thân thiện môi trường): Chuỗi cung ứng logistics được vận hành sao cho giảm thiểu tác động xấu đến môi trường, sử dụng các phương thức, công nghệ, giải pháp và vật liệu thân thiện với hệ sinh thái.

Tiêu chí 3R:

1. Reuse (Tái sử dụng): Tái sử dụng các sản phẩm phụ, phế phẩm trong sản xuất và phân phối hàng hóa.
2. Recycle (Tái chế): Tái chế chất thải từ quá trình sản xuất và phân phối để giảm lượng rác thải.
3. Reduce (Giảm thiểu): Giảm lượng khí thải và các chất gây ô nhiễm bằng cách cải thiện quy trình và áp dụng công nghệ xanh.

Ngoài ra, theo BÁO CÁO LOGISTICS VIỆT NAM 2023 của Bộ Công Thương, để đánh giá mức độ xanh hoá hoạt động logistics, doanh nghiệp có thể căn cứ vào các chỉ tiêu cụ thể sau đây:

So sánh chi tiết logistics xanh và logistics truyền thống

Tình hình logistics xanh hiện tại ở Việt Nam

Cũng theo BÁO CÁO LOGISTICS VIỆT NAM 2023 của Bộ Công Thương, nhu cầu logistics xanh đang tăng lên nhanh chóng khi các doanh nghiệp đối mặt với yêu cầu từ thị trường quốc tế và người tiêu dùng về các giải pháp thân thiện môi trường. Theo khảo sát của báo cáo, khoảng 75% các chủ hàng đang tìm kiếm các phương án xuất khẩu “xanh” khi giao thương với các nước có thu nhập cao, nhằm đáp ứng các tiêu chuẩn bền vững và cắt giảm khí thải nhà kính.

Doanh nghiệp dịch vụ logistics cũng bắt đầu tiếp cận sâu hơn với khái niệm logistics xanh hay phát triển bền vững trong xu thế chung của toàn nền kinh tế Việt Nam, hướng đến cân bằng phát thải ròng. Đã có một số nhà kho xây mới và đưa vào hoạt động trong năm 2023 đạt được chứng chỉ LEED về bảo vệ môi trường của Hội xây dựng Hoa Kỳ. Dự kiến đây sẽ là xu thế nổi bật của những năm tiếp theo khi các nước trên thế giới bắt đầu triển khai việc đo tín chỉ các-bon với hàng hóa nhập khẩu vào nước mình.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp logistics tại Việt Nam cũng đã đầu tư vào công nghệ và tự động hóa, giúp tối ưu quy trình vận tải, giảm thiểu rác thải công nghiệp và nâng cao hiệu suất. Các cải tiến này không chỉ giúp giảm chi phí mà còn đáp ứng các yêu cầu về bảo vệ môi trường và phát triển bền vững, góp phần cải thiện hình ảnh quốc tế của ngành logistics Việt Nam​.

Nắm bắt thực trạng trên, để thúc đẩy phát triển logistics xanh, thích ứng nhanh, Chính phủ Việt Nam đã đề ra chiến lược tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 – 2030, tầm nhìn 2050 với mục tiêu “xanh hoá” các ngành kinh tế, trong đó có phát triển logistics xanh, bao gồm: Các trung tâm logistics xanh, cảng xanh,… Xu hướng này dự kiến sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ trong các năm tới, đặc biệt khi nhiều quốc gia đã áp dụng nhiều tiêu chuẩn về môi trường khắt khe hơn đối với hàng hóa xuất nhập khẩu​.

Những thách thức trong việc áp dụng logistics xanh

Mặc dù việc áp dụng logistics xanh vào hoạt động kinh doanh là xu hướng tất yếu nhưng đối với nhiều doanh nghiệp, tổ chức tại Việt Nam, quá trình này vẫn đang gặp nhiều thách thức, bao gồm:

• Chi phí đầu tư cao: Hệ thống logistics xanh đòi hỏi các doanh nghiệp phải đầu tư lớn vào cơ sở hạ tầng và công nghệ hiện đại, như phương tiện vận tải sạch, kho bãi thân thiện với môi trường, và các giải pháp tái chế hiệu quả.
• Thiếu hụt cơ sở hạ tầng hỗ trợ: Mặc dù Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ về hạ tầng giao thông và logistics, nhưng sự đồng bộ giữa các phương tiện vận chuyển xanh, cơ sở hạ tầng tái chế và lưu trữ còn nhiều hạn chế.
• Khung pháp lý và tiêu chuẩn xanh còn thiếu sót: Ở Việt Nam, các chính sách khuyến khích doanh nghiệp áp dụng logistics xanh còn chưa đồng bộ và thiếu các hướng dẫn cụ thể. Các tiêu chuẩn xanh trong lĩnh vực này vẫn chưa được phổ biến rộng rãi hoặc tích hợp vào quy định chính thức, khiến các doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc tuân thủ và thực hiện các tiêu chuẩn quốc tế​.
• Nhận thức và kỹ năng hạn chế: Việc triển khai logistics xanh đòi hỏi đội ngũ nhân viên có kỹ năng cao về công nghệ và quản lý chuỗi cung ứng bền vững. Tuy nhiên, ngành logistics Việt Nam vẫn còn thiếu nguồn nhân lực được đào tạo bài bản về lĩnh vực này, dẫn đến khó khăn trong việc áp dụng và vận hành hiệu quả các mô hình logistics xanh​.
• Áp lực cạnh tranh và khả năng sinh lợi ngắn hạn: Nhiều doanh nghiệp còn ngần ngại trong việc đầu tư vào logistics xanh vì lo ngại không thể thấy ngay lợi ích về tài chính.

Các xu hướng và giải pháp hướng đến logistics xanh hiện nay

Hiện nay, để hướng đến phát triển logistics xanh toàn diện, Việt Nam cần hoàn thiện khung pháp lý, nâng cấp cơ sở hạ tầng giao thông và xây dựng các tiêu chí chuẩn mực về logistics xanh. Đồng thời, đẩy nhanh chuyển đổi số, giảm thiểu văn bản giấy, và xây dựng nguồn nhân lực logistics thông qua sự hợp tác giữa Chính phủ, doanh nghiệp và các cơ sở giáo dục​.

Về phía doanh nghiệp, các công ty cần xây dựng chiến lược phát triển logistics xanh bền vững, tăng cường đầu tư vào công nghệ hiện đại, kho bãi thân thiện với môi trường, cơ sở hạ tầng, phương tiện vận chuyển. Việc hợp tác giữa các doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng cũng quan trọng để thúc đẩy mô hình logistics xanh tích hợp, tối ưu hóa năng lượng và giảm thiểu khí thải. Để đạt hiệu quả tối ưu, doanh nghiệp cũng có thể áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và các công nghệ tiên tiến để quản lý và tiếp cận thêm kiến thức qua các hội nghị, sự kiện liên quan đến logistics xanh​.

Dưới đây là một số giải pháp cụ thể nhằm cải thiện quy trình logistics xanh cho doanh nghiệp:

• Quy trình mua hàng: Thay vì dùng giấy tờ truyền thống, doanh nghiệp có thể ứng dụng công nghệ thông tin để trao đổi, quản lý đơn hàng và lưu trữ tài liệu trực tuyến.
• Quy trình sản xuất: Để giảm mức tiêu thụ năng lượng, doanh nghiệp có thể áp dụng các biện pháp như: Tái sử dụng nước trong sản xuất, giảm phát thải chất độc hại và quản lý chất thải hiệu quả,… mà vẫn đảm bảo chất lượng sản phẩm đầu ra.
• Quản lý kho hàng: Nên hạn chế sử dụng xe nâng chạy bằng nhiên liệu xăng và thay vào đó sử dụng thiết bị thân thiện với môi trường hoặc xe nâng điện.
• Quy trình vận chuyển: Các doanh nghiệp có thể tối ưu hóa quá trình phân phối bằng cách chọn các phương tiện thân thiện môi trường như đường thủy hoặc đường sắt thay vì vận tải đường bộ.

Hy vọng qua những chia sẻ trên, doanh nghiệp đã nắm được tầm quan trọng của Logistics xanh, cũng như vai trò trong chuỗi cung ứng là như thế nào. Đồng thời, có sự phân tích kỹ càng về logistics xanh với các tiêu chí đánh giá cụ thể, từ đó áp dụng vào hoạt động kinh doanh, sản xuất nhằm hướng đến sự phát triển bền vững, tạo dựng lợi thế kinh doanh lâu dài trên thị trường.

Trong thực tế, để góp phần thúc đẩy hoạt động logistics xanh, vận tải xanh, công ty Vận Tải Lefo cũng đã có nhiều sự đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất của mình nhằm tối ưu hóa hoạt động vận chuyển, dịch vụ vận tải. Cụ thể, với hệ thống xe tải cho thuê lên đến hơn 700 chiếc, đơn vị luôn kiểm tra, bảo dưỡng thường xuyên, định kỳ, hạn chế sử dụng phương tiện lỗi thời, cũ, tuổi đời cao nhằm giảm phát thải ra môi trường. Đặc biệt, các tuyến xe vận chuyển luôn được tối ưu để có thời gian ngắn nhất, hạn chế tắc đường và kết hợp nhiều đơn hàng để xe tải chạy về không trống. Ngoài ra, Vận Tải Lefo còn đóng gói hàng hóa bằng thùng carton, vật liệu thân thiện môi trường, để hạn chế rác thải và có thể tái sử dụng nhiều lần.