Ngày nay, với sự phát triển của thương mại điện tử và các yêu cầu cao hơn của người tiêu dùng về thời gian giao nhận, chất lượng hàng hóa, hoạt động logistics đã không ngừng thay đổi, liên tục cải tiến để cho ra đời những mô hình khác nhau, từ 1PL cho đến 5PL, nhằm giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí, nâng cao chất lượng dịch vụ, và duy trì lợi thế cạnh tranh trên thị trường. Tuy nhiên, những mô hình logistics này vẫn còn khá mới đối với doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là 4PL và 5PL. Vì vậy, trong bài viết dưới đây, hãy cùng Vận Tải Lefo tìm hiểu rõ hơn về 5 mô hình logistics này, bao gồm định nghĩa, ưu điểm và ví dụ cụ thể.
Tổng quan về mô hình Logistics
Mô hình logistics là gì?
Mô hình logistics là gì? Mô hình logistics là cách tổ chức và quản lý các hoạt động logistics của một doanh nghiệp, từ lưu trữ, vận chuyển đến phân phối sản phẩm, nhằm đạt hiệu quả tối ưu trong chuỗi cung ứng.
Trước đây, toàn bộ quy trình của chuỗi cung ứng rất dễ dàng vì doanh nghiệp hoặc nhà sản xuất thường vận chuyển sản phẩm mà không cần bất kỳ sự tham gia của bên cung cấp dịch vụ nào khác. Nhưng khi nền kinh tế phát triển, nhu cầu về dịch vụ hậu cần logistics xuất hiện, nhằm mang đến các giải pháp, phương thức vận tải phù hợp, chẳng hạn như: Thủ tục hải quan, cho thuê phương tiện vận chuyển, cho thuê kho, bãi,…
Cho nên trong thời điểm hiện tại, hoạt động logistics đã và đang có sự tham gia, liên kết chặt chẽ của rất nhiều bên trong chuỗi cung ứng. Và mô hình logistics là khái niệm về tổng số các bên tham gia vào việc vận chuyển và phân phối hàng hóa. Đây cũng là một trong các thuật ngữ trong logistics được sử dụng phổ biến hiện nay.
Có mấy loại mô hình logistics hiện nay?
Có mấy loại mô hình logistics hiện nay? Các mô hình logistics phổ biến hiện nay được phân biệt theo mức độ tham gia của các bên trong quá trình logistics, cụ thể là: 1PL, 2PL, 3PL, 4PL, và 5PL.
Tại Việt Nam, mô hình dịch vụ logistics 1PL, 2PL và 3PL được biết đến rộng rãi nhưng riêng mô hình 4PL và 5PL vẫn còn xa lạ với nhiều doanh nghiệp. Bởi vì phần lớn các doanh nghiệp vận chuyển hoạt động trong nước chỉ đảm nhiệm một phần của chuỗi cung ứng logistics tổng thể. Và chỉ có một số ít các công ty là hoạt động đầy đủ các mảng của logistics, bao gồm: Cung ứng, vận chuyển, theo dõi sản xuất, kho bãi, thủ tục hải quan, phân phối hàng hóa,…
Mô hình logistics 1PL (First Party Logistics – Logistics tự cấp)
Mô hình logistics 1PL (First Party Logistics – Logistics tự cấp) là gì?
Mô hình logistics 1PL là gì? Đây là mô hình mà doanh nghiệp tự quản lý toàn bộ hoạt động logistics, từ khâu lưu trữ, vận chuyển, đến phân phối. Mô hình này phổ biến cho các công ty có đủ cơ sở hạ tầng và nguồn lực, bao gồm: Trang thiết bị, phương tiện vận chuyển, nguồn lực, nhân sự, nhà xưởng, kho bãi, thiết bị xếp dỡ hàng hóa,…
Mô hình logistics 1PL thường được áp dụng bởi các doanh nghiệp vừa và nhỏ, thường vận chuyển hàng hóa quãng đường ngắn và hoạt động chủ yếu ở một địa phương nhất định, trong nước.
Ưu điểm của mô hình này là tính chủ động, có thể thực hiện vận chuyển ở bất kỳ thời gian, vị trí nào. Tuy nhiên, để mô hình 1PL đem lại hiệu quả về thời gian, chi phí logistics, đòi hỏi doanh nghiệp phải có nhân sự tay nghề cao, phương tiện, thiết bị hỗ trợ đầy đủ.
Mô hình logistics 1PL – Doanh nghiệp tự quản lý toàn bộ hoạt động logistics
Ví dụ về mô hình logistics 1PL
Một nông trại tự vận chuyển sản phẩm của mình đến các chợ và cửa hàng trong thành phố Hồ Chí Minh bằng xe tải mà không cần thuê bên thứ ba, đảm nhận toàn bộ quy trình từ sản xuất đến giao hàng. Từ đó, tối ưu được chi phí vận chuyển, chủ động trong thời gian nhận, trả hàng, nhưng phải tốn phí đầu tư cho xe tải và thuê tài xế, bốc xếp.
Mô hình logistics 2PL (Second Party Logistics)
Mô hình logistics 2PL (Second Party Logistics) là gì?
Mô hình logistics 2PL là gì? Có thể hiểu đơn giản rằng, mô hình logistics 2PL là hình thức doanh nghiệp thuê dịch vụ đơn lẻ (bên thứ 2) để thực hiện các hoạt động logistic như: Vận tải, kho bãi, thủ tục hải quan,….
Thực tế, các bên cung cấp dịch vụ logistics 2PL này sẽ là công ty vận tải đường bộ, cho thuê xe tải, taxi tải hoặc hãng tàu lửa, hàng không, đường thủy. Và dịch vụ 2PL chỉ đảm nhận một khâu hoặc những hoạt động đơn lẻ trong chuỗi cung ứng cho công ty khách hàng, chứ không phải tất cả.
Ưu điểm của mô hình logistics 2PL là bên thuê dịch vụ vận tải có thể tiết kiệm chi phí đầu tư cho trang thiết bị, phương tiện. Nhưng hạn chế về thời gian, lịch trình nhận, trả hàng, phụ thuộc vào bên cung cấp dịch vụ.
Ví dụ về mô hình logistics 2PL
Một doanh nghiệp trồng cafe có thể thuê công ty Vận Tải Lefo để giao cafe đến thành phố Hồ Chí Minh bằng dịch vụ cho thuê xe tải chở hàng, không phải tốn chi phí mua xe tải mới và tuyển dụng tài xế, bốc xếp.
Mô hình logistics 3PL
Mô hình logistics 3PL (Third Party Logistics) là gì?
Mô hình logistics 3PL (Third Party Logistics) là gì? Đây là mô hình các đơn vị cung cấp dịch vụ sẽ đóng vai trò thay mặt cho doanh nghiệp (bên thuê) để thực hiện các hoạt động logistics, bao gồm: Vận tải, luân chuyển hàng hóa, tồn kho, xử lý thông tin, thông quan xuất nhập khẩu, nhận trả hàng,…
Thông thường các công ty cung cấp dịch vụ logistic 3PL sẽ sở hữu nhiều loại phương tiện vận chuyển khác nhau và có mối liên hệ mật thiết với các đơn vị vận tải, cảng, kho bãi,… để đáp ứng yêu cầu của khách hàng.
Ưu điểm của mô hình logistics 3PL là có khả năng mở rộng và tính linh hoạt cao trong phương thức vận chuyển, đáp ứng hầu hết nhu cầu khách hàng, từ vận tải đường bộ, đường thủy, đường hàng không cho đến các vấn đề khác như: Lưu kho, vận chuyển hàng hóa khối lượng lớn, hàng xuất nhập khẩu,…
Ví dụ về mô hình logistics 3PL
Công ty thương mại điện tử thuê một nhà cung cấp logistics 3PL để thực hiện toàn bộ từ quy trình đóng gói, lưu kho và giao hàng trên cả nước, giúp tối ưu chi phí và chất lượng dịch vụ, thay vì phải thuê hoặc sử dụng dịch vụ của nhiều bên khác nhau.
Mô hình logistics 4PL
Mô hình logistics 4PL (Fourth Party Logistics – Logistics chuỗi phân phối) là gì?
Mô hình logistics 4PL là gì? Mô hình 4PL là một cấp cao hơn của logistic 3PL, trong đó công ty logistics không chỉ quản lý toàn bộ chuỗi cung ứng mà còn đảm nhận tư vấn chiến lược và thiết kế quy trình logistics. Mô hình này tập trung vào tối ưu hóa chuỗi cung ứng từ đầu đến cuối, bao gồm: Gắn kết các nguồn lực, cơ sở vật chất, phương tiện vận tải, hệ thống kho bãi,… để cùng với đơn vị đối tác xây dựng một giải pháp chuỗi Logistics toàn diện.
Các đơn vị 4PL sẽ đảm nhận những hoạt động mang tính chiến lược và quản lý chuyên sâu, tập trung vào việc đưa ra giải pháp, cải thiện quy trình và vận hành toàn bộ hệ thống logistics.
Ưu điểm của mô hình này là giúp doanh nghiệp (bên thuê) kết hợp cùng với nhà cung cấp logistics 4PL để tối ưu chuỗi cung ứng, mang đến hiệu quả vượt trội hơn, giảm thiểu chi phí vận hành, hướng đến phát triển bền vững trong tương lai.
Ví dụ về mô hình logistics 4PL
Một chuỗi cửa hàng bán lẻ hợp tác với nhà cung cấp logistics 4PL để quản lý hàng tồn kho, vận chuyển hàng hóa và cả lập kế hoạch cung ứng. Từ đó, giúp tối đa hóa hiệu quả logistics cho toàn hệ thống cửa hàng, giảm thời gian vận chuyển hàng hóa đến tay người tiêu dùng.
Mô hình logistics 5PL
Mô hình logistics 5PL (Fifth Party Logistics) là gì?
Mô hình logistics 5PL là gì? 5PL là mô hình tiên tiến nhất, tích hợp công nghệ thông tin và tự động hóa để quản lý toàn bộ chuỗi cung ứng.
Các dịch vụ logistics 5PL này phù hợp cho thương mại điện tử và các doanh nghiệp lớn. Trong đó, đơn vị cung ứng dịch vụ 5PL sẽ quản lý, điều phối và kiểm soát toàn bộ chuỗi cung ứng (Bao gồm tất cả các hoạt động 3PL, 4PL) thông qua hệ thống công nghệ thông tin, dữ liệu, bao gồm: Hệ thống quản lý đơn hàng (OMS), hệ thống quản lý kho hàng (WMS), hệ thống quản lý vận tải (TMS) được liên quan chặt chẽ với nhau.
Ưu điểm của mô hình logistics 5PL là bên cạnh việc tối ưu hóa, lên chiến lược, kế hoạch cho chuỗi cung ứng như 4PL, thì mô hình 5PL còn cho phép doanh nghiệp áp dụng các công nghệ, hệ thống thông tin, xử lý dữ liệu hiện đại vào hoạt động logistics, chẳng hạn như: AI, IOT, học máy (machine learning),… Từ đó, doanh nghiệp có thể hướng đến phát triển kinh doanh bền vững kết hợp logistics xanh, giảm thiểu sự tác động xấu đến môi trường.
Ví dụ về mô hình logistics 5PL
Một nền tảng thương mại điện tử lớn sử dụng dịch vụ logistics 5PL để quản lý chuỗi cung ứng toàn cầu, từ việc điều phối nhà cung cấp, tối ưu kho hàng, đến vận chuyển đa phương tiện bằng hệ thống dữ liệu được cập nhật theo thời gian thực, giúp hàng hóa được vận chuyển đến chính xác địa điểm nhận hàng với thời gian ngắn nhất.
Trên đây là toàn bộ thông tin về 5 mô hình logistics hiện nay: 1PL, 2PL. 3PL, 4PL, 5PL và những ví dụ cụ thể của từng mô hình trong hoạt động kinh doanh. Và trong thực tế, mỗi một mô hình logistics sẽ có từng ưu, nhược điểm riêng và phù hợp với quy mô, nhu cầu và cách thức hoạt động của các loại hình doanh nghiệp khác nhau. Vì vậy, hy vọng qua bài viết trên của Vận Tải Lefo, doanh nghiệp đã phần nằm hiểu rõ hơn về các mô hình này và sẽ cân nhắc lựa chọn dịch vụ logistics phù hợp với nhu cầu của mình.
